Wentylacja w saunie to jeden z najbardziej kluczowych, ale i najczęściej pomijanych elementów prawidłowego projektowania sauny fińskiej.

 
Kiedy wchodzimy do sauny - pierwszą rzeczą, którą odczuwamy jest zapach. Szybko przyzwyczajamy się do przyjemnego, drewnianego aromatu. Następnie zaczynamy zauważać inne właściwości powietrza wewnątrz sauny. Czy jest ono gorące, wilgotne? Przyjrzyjmy się bliżej temu, co sprawia, że powietrze jest świeże.

Czy powietrze, którym oddychamy jest świeże?

Zazwyczaj postrzegamy powietrze na zewnątrz jako "świeże", ale czy jest ono świeże? Korzystanie z sauny zwykle koncentruje się wokół chłodniejszych miesięcy zimowych. W tych miesiącach powietrze atmosferyczne jest zwykle bardziej zanieczyszczone niż w miesiącach letnich. Dzieje się tak, ponieważ niektóre gospodarstwa domowe używają paliwa stałego do ogrzewania. Dobrym źródłem do sprawdzenia tego jest strona https://airly.org/map. Jeśli mieszkasz w obszarze o wysokim zanieczyszczeniu powietrza, dobrym pomysłem jest zainstalowanie oczyszczacza powietrza lub systemu mechanicznej wentylacji, który filtruje powietrze. Istnieją również urządzenia z wbudowanym odzyskiem ciepła, ale według mojej wiedzy nie nadają się one do warunków panujących w saunie.

Gdy spojrzymy na świeże powietrze w kontekście sauny, sprowadza się ono do wymiany zużytego powietrza na świeże, zewnętrzne. Wraz z tą wymianą pojawia się szereg wyzwań. Kiedy wprowadzamy świeże powietrze do sauny, jest ono zimniejsze od tego, które znajduje się wewnątrz. Może to powodować nieprzyjemną stratyfikację. Oznacza to, że powietrze jest uwarstwione: gorące powietrze pozostaje w pobliżu sufitu, podczas gdy zimniejsze znajduje się niżej, blisko podłogi. Różnica może wynosić nawet 60 stopni Celsjusza. Dobry system wentylacyjny może pomóc w wymieszaniu powietrza, aby było bardziej jednolite.

Dobra wentylacja zapewnia również, że piec w saunie działa jak należy. Przepływ powietrza skierowany na piec pomaga rozprowadzić ciepło poprzez konwekcję. Zanim przejdziemy do szczegółowego opisu typów wentylacji w saunie, powinniśmy przyjrzeć się jeszcze jednemu ważnemu aspektowi wentylacji w saunie.

Kwestia dwutlenku węgla

Wentylacja w saunie powinna być tak zaprojektowana, aby umożliwić wymianę powietrza: "zużyte" powietrze na zewnątrz a świeże powietrze do środka. Jest to ważne, ponieważ w źle zaprojektowanej saunie możemy czuć zawroty głowy nie z powodu temperatury, ale z powodu nagromadzenia CO2. Dwutlenek węgla jest mierzony w PPM - cząsteczek na milion. W momencie pisania tego tekstu, globalna atmosferyczna średnia dwutlenku węgla wynosi 414 PPM [1].

Glenn z bloga Saunatimes stwierdza, że: "[...] sauna powinna mieć wentylację, która powoduje, że CO2 pozostaje poniżej 500 ppm, ale do być może 700 jest prawdopodobnie dopuszczalne. Powyżej 700 oznacza, że na osoby saunujące wpływa negatywnie złe powietrze, a im wyższy poziom CO2 tym większy negatywny wpływ na użytkowników sauny, więc  powinno się  unikać wartości powyżej 700 PPM."[2]

Wentylacja naturalna w saunie zewnętrznej

Najstarszy i najbardziej rozpowszechniony rodzaj wentylacji. Wykorzystuje ona fizyczne właściwości powietrza do jego przemieszczania. Gorące powietrze o niższym ciśnieniu unosi się i przemieszcza do wylotu, wciągając świeże powietrze przez wlot. Przy wyborze pozycji wlotu i wylotu należy zwrócić uwagę na opisaną powyżej różnicę ciśnień i dominujące wiatry na miejscu.

Wlot:

20cm do 60cm od podłogi, lub tuż pod lub tuż nad grzejnikiem, na tej samej ścianie, na której jest zamontowany.

Wylot:

Musi być wyżej niż wlot. Najlepiej pod górną ławką, ale może być również umieszczony nad ławką dla łatwego dostępu.

Suszenie:

Najwyższy punkt na ścianie, lub w suficie sauny. Należy zastosować zatrzask typu "otwórz/zamknij", ponieważ ten otwór powinien być używany tylko do suszenia sauny po użyciu.

Wentylacja mechaniczna

Lepsza niż wentylacja grawitacyjna, ponieważ pozwala na równomierne rozprowadzenie ciepła. Wady - wymaga większej staranności przy projektowaniu. Wentylator może powodować hałas w otoczeniu. Potrzebuje energii elektrycznej do działania.

Wlot:

Nad piecem

Wylot:

Musi być niżej niż wlot. Najlepiej poniżej dolnej ławki.

Suszenie:

Najwyższy punkt na ścianie, lub w suficie sauny.

Wentylacja sauny z piecem opalanym drewnem

Jeśli masz piec opalany drewnem, który ogrzewa Twoją saunę, wentylacja jest wspomagana przez piec. Kiedy ogień pali się w piecu, zasysa on powietrze dzięki kominowi. Musimy tylko umożliwić powietrzu dotarcie do pieca. Jeśli to powietrze pochodzi z wnętrza sauny, to mamy wymuszoną wymianę powietrza. 1 kg drewna wymaga do spalenia około 10m³ powietrza, dlatego wentylacja powinna zapewnić odpowiednią ilość powietrza, aby go pomieścić.

W przypadku ogrzewaczy drewna zasilanych z zewnątrz: Ponieważ powietrze jest prawdopodobnie dostarczane z zewnątrz sauny, musimy podejść do wentylacji jak w przypadku typu grawitacyjnego lub mechanicznego.

Jaką wentylację wybrać?

Jeśli chcesz mieć odpowiednie doświadczenie w saunie, upewnij się, że wybierasz odpowiedni typ wentylacji. W przypadku pieca elektrycznego należy wybrać wentylację mechaniczną lub grawitacyjną. W przypadku pieca opalanego drewnem należy wybrać zmodyfikowaną wentylację grawitacyjną.

Wentylacja w saunie wewnątrz budynku

Jeśli sauna znajduje się w budynku, należy ją wentylować w pomieszczeniu przylegającym do sauny, np. w łazience. Jeśli dom posiada wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła, można nawiewać świeże powietrze w suficie sauny, a wywiew może znajdować się pod dolną ławką. W ten sposób unikniesz nawarstwiania się ciepła.

Źródła:

[1] https://www.climate.gov/news-features/understanding-climate/climate-change-atmospheric-carbon-dioxide#:~:text=June 23%2C 2022-,Highlights,2021%3A 414.72 parts per million.

[2] https://www.saunatimes.com/sauna-information/sauna-ventilation-finding-good-pure-air/#:~:text=Ideally then a sauna should,should be avoided if possible.